Η ΣΙΤΙΣΗ ΤΟΥ ΜΩΡΟΥ ΜΕ ΣΧΙΣΤΙΑ

dotΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΘΗΛΑΣΜΟΥ

Όπως όλοι γνωρίζουμε, η σπουδαιότητα του θηλασμού έγκειται κυρίως στην εκπλήρωση της θεμελιώδους ανάγκης του νεογέννητου να τραφεί. Πέραν, όμως, αυτού, η συγκεκριμένη διαδικασία προσφέρει στο μωρό ευχαρίστηση, ηρεμία κι ασφάλεια, ενώ συγχρόνως ενισχύει τον δεσμό του με τη μητέρα. Κατά την ώρα, επίσης, του θηλασμού, η μητέρα βρίσκεται σε άμεση και διαρκή οπτική επαφή με το νεογνό. Ως εκ τούτου, η αγάπη, η τρυφερότητα, τα χάδια, οι αγκαλιές και η γενικότερα έκδηλη στοργή στις κινήσεις και τις εκφράσεις της, καταγράφονται όχι μόνο συναισθηματικά αλλά και ως εικόνες στον ψυχισμό του μωρού, γεγονός που συμβάλλει στη διαμόρφωση ανάλογης συμπεριφοράς και παρόμοιων συναισθημάτων εκ μέρους του. Τέλος, με τον θηλασμό εξασκούνται οι στοματικές λειτουργίες του νεογνού, λόγω της ενεργούς και συνεχούς χρήσης της γλώσσας και των μυών που αφορούν σε αυτές, με αποτέλεσμα τη σταδιακή, φυσιολογική ανάπτυξη της μάσησης και της ομιλίας.

dotΟΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΤΟΥ ΘΗΛΑΣΜΟΥ ΣΕ ΜΩΡΟ ΜΕ ΣΧΙΣΤΙΑ

Όπως αναφέρεται και αλλού, οι σχιστίες χείλους και υπερώας συνοδεύονται από ανατομικές και λειτουργικές ανωμαλίες που δυσχεραίνουν τον θηλασμό (βλ. ενότητα ΣΧΙΣΤΙΕΣ ΧΕΙΛΟΥΣ ΚΑΙ ΥΠΕΡΩΑΣ). Συγκεκριμένα, το μωρό δυσκολεύεται να συλλάβει τη θηλή της μητέρας και να σφραγίσει τα χείλη του γύρω από αυτήν, εξαιτίας της σχιστίας στο χείλος του, ενώ, σε σχιστία της υπερώας, αδυνατεί να πιέσει επαρκώς τη θηλή ανάμεσα στη γλώσσα και την ελλειμματική υπερώα του, προκειμένου να δημιουργήσει την απαιτούμενη αρνητική πίεση για την απομύζηση γάλακτος από τον μαστό. Επίσης, η επικοινωνία μεταξύ μύτης και στόματος που χαρακτηρίζει τη σχιστία της υπερώας, συνεπάγεται α) διαφυγή γάλακτος προς τη μύτη κατά την ώρα του θηλασμού, β) κατάποση υπέρμετρης ποσότητας αέρα, η οποία μπορεί να προκαλεί κωλικοειδή άλγη ή να οδηγεί σε αναγωγές υγρών από το στομάχι.

dotΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΣΙΤΙΣΗΣ ΤΟΥ ΜΩΡΟΥ ΜΕ ΣΧΙΣΤΙΑ

Παρά τις δυσκολίες που προκαλούν οι σχιστίες στον θηλασμό, ο εν λόγω τρόπος σίτισης συνιστά μία αποτελεσματική διαδικασία στην πλειοψηφία των περιπτώσεων. Σε κάποιες άλλες, εν τούτοις, ο θηλασμός καθίσταται ανέφικτος ή ελλιπής, εξαιτίας αντικειμενικών προβλημάτων που σχετίζονται είτε με τις ιδιαιτερότητες της σχιστίας είτε με την ποσότητα της τροφής που λαμβάνει το νεογνό. Οπότε, σε αυτές τις περιπτώσεις επιλέγεται η χρήση του μπιμπερό, μέσω του οποίου χορηγείται μητρικό γάλα που συλλέγεται προηγουμένως με θήλαστρο. Εάν το μητρικό γάλα δεν επαρκεί, συμπληρώνεται με κάποια από τις φόρμουλες γάλακτος που κυκλοφορούν στο εμπόριο.

dotΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΣΙΤΙΣΗ ΜΕ ΘΗΛΑΣΜΟ

Η αποτελεσματικότητα του θηλασμού στη σίτιση μωρού με σχιστία, εξαρτάται πρωτίστως από την υπομονή της μητέρας, ιδίως στις αρχικές της προσπάθειες. Ως εκ τούτου, συστήνονται τα εξής:

  1. Κατά τη διάρκεια του θηλασμού, παροδική σύγκλειση του ελλείμματος της σχιστίας του χείλους, με τη βοήθεια του μαστού ή με κάποιο από τα δάκτυλα της μητέρας. Οι εν λόγω χειρισμοί διευκολύνουν το μωρό στις θηλαστικές του κινήσεις, περιορίζοντας την υπέρμετρη κατάποση αέρα.
  2. Άσκηση πίεσης από τη μητέρα στη θηλαία της άλω, έτσι ώστε, καθώς θα προκαλείται εντονότερη προβολή της θηλής, να καταφέρνει το μωρό να εφαρμόζει τα χείλη του γύρω από αυτήν με τη μεγαλύτερη δυνατή στεγανότητα.
  3. Πριν και κατά τη διάρκεια του θηλασμού, μαλάξεις του μαστού από τη μητέρα, προκειμένου να διευκολύνεται η ροή γάλακτος προς της θηλή. Για τον ίδιο σκοπό, μπορούν να χρησιμοποιούνται και ζεστά επιθέματα, 20–30 λεπτά πριν τον θηλασμό.
  4. Αυξημένη συχνότητα θηλασμού κατά τις 2 πρώτες εβδομάδες της νεογνικής ζωής (κάθε 2–3 ώρες, περίπου), ούτως ώστε να εξασφαλίζεται συνεχής παραγωγή γάλακτος από τους μαστούς. Προς αυτήν την κατεύθυνση, βοηθά και η λήψη περισσότερων υγρών από τη μητέρα.

dotΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΣΙΤΙΣΗ ΜΕ ΜΠΙΜΠΕΡΟ

Το είδος του μπιμπερό παίζει πρωτεύοντα ρόλο. Στην αγορά κυκλοφορούν διάφοροι τύποι· ωστόσο, ειδικά για μωρά με σχιστία, είναι προτιμότερο να επιλέγει κανείς ανάμεσα σε μπιμπερό τύπου Mead Johnson και σε τύπου Haberman Feeder. Γενικά, πάντως, το μπουκάλι πρέπει να είναι αρκετά μαλακό, όπως και η θηλή του, προκειμένου να πιέζονται εύκολα. Επίσης, η θηλή πρέπει να έχει μέτριο μήκος: εάν είναι κοντή, δεν θα συμπληρώνει επαρκώς το κενό της σχιστίας και το μωρό θα ρουφά περισσότερο αέρα και λιγότερο γάλα· εάν είναι μακριά, μπορεί να ερεθίζει τον φάρυγγα ή τη μαλακή υπερώα και να ενεργοποιεί το αντανακλαστικό του εμέτου. Τέλος, η υπάρχουσα οπή στην άκρη της θηλής πρέπει να χαράζεται σταυροειδώς, έτσι ώστε να λειτουργεί σαν βαλβίδα: με την άσκηση ήπιας πίεσης από το στόμα του νεογνού, τα γωνιώδη χείλη της οπής προβάλουν και απομακρύνονται μεταξύ τους, επιτρέποντας αυξημένη ροή γάλακτος· με την άρση της πίεσης, τα χείλη επανέρχονται στη αρχική τους θέση και εφάπτονται το ένα στο άλλο, περιορίζοντας τη ροή. Ως εκ τούτου, το μωρό δεν κουράζεται, ενώ, παράλληλα, συντονίζει σωστά τις θηλαστικές με τις αναπνευστικές του κινήσεις. Αυτός είναι και ο λόγος, εξάλλου, που η οπή δεν πρέπει να διευρύνεται κατόπιν αφαίρεσης τμήματος της θηλής περιμετρικά του ανοίγματος, γιατί τότε η αυξημένη ροή που επιτυγχάνεται, καθίσταται συγχρόνως και ανεξέλεγκτη. Σημειώνεται πως, εάν η θηλή δεν είναι αρκετά μαλακή, η χάραξη δεν γίνεται με ακρίβεια. Σε μία τέτοια περίπτωση, επομένως, καλύτερα να χρησιμοποιείται θηλή από καουτσούκ, η οποία έχει την ιδιότητα να μαλακώνει εφόσον βραστεί.

Στη σίτιση με μπιμπερό ακολουθείται η εξής τεχνική:

  1. Η μητέρα πιέζει το μπουκάλι ανάλογα με την επιθυμητή ροή γάλακτος.
  2. Η πίεση στο μπουκάλι δεν πρέπει να είναι συνεχής αλλά διακοπτόμενη και, ειδικότερα, ρυθμική. Ο ρυθμός εξαρτάται από τις θηλαστικές κινήσεις του νεογνού.
  3. Κάθε πίεση στο μπουκάλι ασκείται μετά την κατάποση της προηγούμενης δόσης γάλακτος που έχει χορηγηθεί.
  4. Σε σχιστία της υπερώας, η θηλή του μπιμπερό μέσα στο στόμα πρέπει να κατευθύνεται σε θέση αντίθετη από αυτήν της σχιστίας, προκειμένου να μπορεί να πιέζεται από το μωρό ανάμεσα στην ακέραιη πλευρά της υπερώας του και τη γλώσσα.

dotΘΕΣΗ ΤΟΥ ΜΩΡΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΙΤΙΣΗ

Ανεξάρτητα με τον τρόπο της σίτισης, ο βασικός κανόνας είναι να τοποθετείται το νεογνό σε όρθια ή καθιστή θέση, ώστε να μειώνεται ο κίνδυνος αναγωγής ή εισρόφησης. Η επιλογή αναπαυτικής θέσης είναι επίσης σημαντική, τόσο για το μωρό όσο και για τη μητέρα, δεδομένου ότι, λόγω της σχιστίας, η σίτιση διαρκεί περισσότερο. Ένα μαξιλάρι στην πλάτη του νεογνού και ένα υποπόδιο στη μητέρα, προσφέρουν καλύτερη στήριξη και στους δύο.

dotΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΚΑΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ

Πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη σίτιση, συστήνεται στη μητέρα να προβαίνει στα παρακάτω:

  1. Εφόσον χρησιμοποιεί μπιμπερό, να το γεμίζει με λίγο μεγαλύτερη ποσότητα γάλακτος από αυτήν που πρόκειται να χορηγήσει στο νεογνό. Ως εκ τούτου, οι τελευταίες γουλιές του μωρού δεν θα περιλαμβάνουν αέρα.
  2. Στη σίτιση με μπιμπερό, να καλύπτει το έλλειμμα της σχιστίας του χείλους με μία λωρίδα χάρτινης κολλητικής ταινίας, τύπου Micropore (3Μ), πλάτους μισής ίντσας (1,30 cm, περίπου). Και τούτο διότι τα χέρια της δεν είναι διαθέσιμα –με το ένα κρατάει το μπουκάλι και με το άλλο νεογνό– για να προβεί σε σύγκλειση της σχιστίας με τον μαστό της ή κάποιο της δάκτυλο (βλ. και παραπάνω). Η συγκεκριμένη ταινία είναι υποαλλεργική και τοποθετείται κατά μήκος του άνω χείλους. Για να μην ξεκολλήσει από τα σάλια του μωρού ή το γάλα, πριν την εφαρμογή της προτείνεται επάλειψη του χείλους με διάλυμα βενζόης.
  3. Προκειμένου να μην κουράζεται το μωρό την ώρα της σίτισης, να του στηρίζει το πιγούνι από κάτω με ήπιο τρόπο.
  4. Για τον ίδιο λόγο, αλλά και για να γυμνάζονται εναλλάξ οι μυϊκές ομάδες του στόματός του, να του γυρίζει συχνά το κεφάλι δεξιά και αριστερά.
  5. Να αφιερώνει όσο χρόνο χρειάζεται κατά τις ερυγές του μωρού μετά τη σίτιση (δηλ. στο ρέψιμο), ούτως ώστε να αποφορτίζεται το στομάχι του από την υπέρμετρη ποσότητα αέρα που καταπίνεται.
  6. Μετά τη σίτιση, να καθαρίζει σχολαστικά την επιφάνεια γύρω από το στόμα του νεογνού, με μία γάζα εμποτισμένη σε φυσιολογικό ορό, για να απομακρύνονται τα διάφορα υγρά (όπως γάλα, σάλια κ.τ.λ.) και να αποφεύγεται τυχόν δερματικός ερεθισμός της περιοχής.

Δεδομένου, τέλος, ότι η ποσότητα αέρα που καταπίνει το μωρό είναι ανάλογη με την πείνα και λαιμαργία του, η μητέρα προτρέπεται να το σιτίζει εγκαίρως και πριν εκδηλώσει ξεκάθαρα την ανάγκη του να τραφεί. Αυτό το επιτυγχάνει μαθαίνοντας τις συνήθειές του και αξιοποιώντας την εμπειρία που αποκτά παρακολουθώντας με προσοχή τις κινήσεις του στόματος, των ματιών και του σώματός του συνολικά, έτσι ώστε να μπορεί να ερμηνεύει τις εκφράσεις και τη συμπεριφορά του μωρού πριν πεινάσει.

dotΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΡΙΝΙΚΗΣ ΔΙΑΦΥΓΗΣ / ΑΝΑΓΩΓΗΣ

Η διαφυγή γάλακτος από το στόμα στη μύτη λόγω σχιστίας της υπερώας ή η αυξημένη συχνότητα αναγωγής γαστρικού περιεχομένου στις σχιστίες εν γένει, αποτελούν συνηθισμένα φαινόμενα. Αυτού του είδους τα επεισόδια δεν απειλούν τη ζωή του μωρού, παρά μόνο εάν σημειωθεί μαζική εισρόφηση υγρών στα πνευμόνια του – περίπτωση ιδιαίτερα σπάνια, πάντως. Ως εκ τούτου, οι γονείς δεν πρέπει να πανικοβάλλονται από τέτοια συμβάντα, καθώς, προβαίνοντας σε κάποιες απλές αλλά συγκεκριμένες ενέργειες, περιορίζουν σημαντικά οποιονδήποτε κίνδυνο. Οι εν λόγω ενέργειες έχουν ως κάτωθι:

  1. Έγερση του μωρού σε όρθια θέση, με κλίση του κεφαλιού του ελαφρώς χαμηλά και κατόπιν στα πλάγια.
  2. Παρακολούθηση της όψης του νεογνού – το χρώμα του δέρματός του δεν πρέπει να σκουραίνει ή να μπλαβίζει.
  3. Παρακολούθηση της αναπνοής του – δεν πρέπει να παρατηρείται βήχας, ταχύπνοια, δυσχέρεια στις αναπνευστικές του κινήσεις ή συριγμός.
  4. Έλεγχος του εσωτερικού του στόματός του και απομάκρυνση τυχόν υγρών που παραμένουν εντός, όπως γάλακτος, γαστρικού περιεχομένου κ.τ.λ.

Ευνόητο είναι πως, εάν διαπιστωθεί κάποιο από τα παραπάνω ανεπιθύμητα συμπτώματα ή σημεία, οι γονείς θα πρέπει να ζητήσουν άμεση ιατρική βοήθεια. Ιατρική συμβολή συνιστάται και όταν τα επεισόδια ρινικής διαφυγής ή αναγωγής πολλαπλασιάζονται.