ΕΠΑΙΝΟΣ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΠΕΑΧ
Στις 02 Νοεμβρίου 2013 και στο πλαίσιο των εργασιών του 10ου Πανελληνίου Συνεδρίου της Ελληνικής Εταιρείας Πλαστικής Επανορθωτικής και Αισθητικής Χειρουργικής (ΕΕΠΕΑΧ), η παρουσίασή μου υπό τον τίτλο “Διχοτόμηση Προσωπικού Κρανίου και Διατατικός Εφελκυσμός σε Επεμβάσεις Μετωποπροσωπικής Προώθησης” απέσπασε Έπαινο Καλύτερης Ελεύθερης Ανακοίνωσης (βλ. και ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ, 01 ΝΟΕ 2013, καθώς και 18–20 ΣΕΠ 2013).
Η παραπάνω Ανακοίνωση επρόκειτο να παρουσιασθεί από τον Αλέξανδρο Στρατουδάκη, ως ομιλία σε Στρογγυλή Τράπεζα· ο πρόωρος χαμός του, εν τούτοις, δεν το επέτρεψε (για την απώλεια του Α. Στρατουδάκη, βλ. σχετικές αναρτήσεις στην ενότητα ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ). Όπως ήταν φυσικό, επομένως, τη συγκεκριμένη υποχρέωση ανέλαβα εγώ, έχοντας εν τω μεταξύ συμμετάσχει ως βοηθός του σε όλες τις επεμβάσεις που σχετίζονταν με τις ως άνω χειρουργικές τεχνικές.
Ανατρέχοντας στις συζητήσεις που είχα μαζί του, θυμάμαι καλά την αγωνία και το πάθος του Στρατουδάκη για αυτού του είδους τα χειρουργεία, δεδομένου ότι αφορούσαν σε διαδικασίες υψηλών απαιτήσεων, δύσκολες και πολύωρες. Η έγνοια του ήταν μεγάλη. Πάντα ανησυχούσε και πάντα διακατεχόταν από ιδιαίτερη ένταση παραμονή κάθε τέτοιας επέμβασης. Και το βάρος της ευθύνης που ένιωθε για τα παιδιά που υποβάλλονταν στα εν λόγω χειρουργεία, ήταν πάντα τεράστιο. Όμως, ήξερε πως δεν γινόταν αλλιώς: δεν υπήρχε άλλη λύση προκειμένου να διορθώνονταν οι σοβαρότατες δυσμορφίες και λειτουργικές διαταραχές που βασάνιζαν από τη γέννησή τους τους μικρούς ασθενείς. Έτσι, το 2004 και σε ηλικία 59 ετών, στο απόγειο της ωριμότητάς του ως χειρουργός, προέβη στο νοσοκομείο ΜΗΤΕΡΑ στην πρώτη μετωποπροσωπική προώθηση στην πατρίδα μας, και μάλιστα σε συνδυασμό με διχοτόμηση προσωπικού κρανίου, σε μία επτάχρονη πάσχουσα από μέση κρανιοπροσωπική δυσπλασία.(1) Αν και το εγχείρημα ήταν πραγματικά τολμηρό, εν τέλει όλα εξελίχθηκαν ομαλά.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο Στρατουδάκης πραγματοποίησε με επιτυχία εννέα ακόμη επεμβάσεις μετωποπροσωπικής προώθησης –όλες στο νοσοκομείο ΜΗΤΕΡΑ–, δύο από τις οποίες συνδυάσθηκαν με διχοτόμηση προσωπικού κρανίου, τέσσερις με διατατικό εφελκυσμό, ενώ τρεις με διχοτόμηση προσωπικού κρανίου και διατατικό εφελκυσμό. Τα συγκεκριμένα χειρουργεία αφορούσαν σε τρεις περιπτώσεις συνδρόμου Crouzon, τρεις συνδρόμου Apert, μία συνδρόμου Saethre–Chotzen, μία μέσης κρανιοπροσωπικής δυσπλασίας και μία κρανιοπροσωπικής σχιστίας #3.(2) Ως εκ τούτου, ο δρόμος για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των συνδρομικών κρανιοσυνοστεώσεων, όπως και των δυσμορφιών του μετώπου και των οφθαλμικών κόγχων που συνοδεύουν τις κρανιοπροσωπικές σχιστίες, είχε πλέον ανοίξει.
Οι παραπάνω επεμβάσεις αποτέλεσαν επανάσταση για την κρανιοπροσωπική χειρουργική στην Ελλάδα, καθώς, ακόμα και μετά την απροσδόκητη απώλεια του Στρατουδάκη τον Ιούλιο του 2013, παραμένουν οι πρώτες και οι μοναδικές που έχουν λάβει χώρα στον τόπο μας.(3) Κατά την άποψή μου, λοιπόν, ο Έπαινος στο Συνέδριό μας συνιστά μία δίκαιη αναγνώριση κι έναν ελάχιστο φόρο τιμής για το έργο και την προσφορά αυτού του ανθρώπου.
(1) Η μέση κρανιοπροσωπική δυσπλασία (ΜΚΠΔ) αποτελεί κλινική κατηγορία του φάσματος των λεγόμενων κρανιοπροσωπικών σχιστιών. Αντίθετα με τις συνηθισμένες σχιστίες χείλους, υπερώας, φατνίου, οι κρανιοπροσωπικές σχιστίες (ΚΠΣ) είναι πιο σύνθετες και εκτεταμένες, αφορώντας σε διαταραχές των μαλακών μορίων και των οστών του μέσου τριτημορίου του προσώπου και του μετώπου. Ανάλογα με τους ιστούς που εμπλέκονται και την ανατομική ‘‘πορεία’’ των ανωμαλιών, οι ΚΠΣ αριθμούνται από #0 έως #14 και μπορεί να είναι ετερόπλευρες ή αμφοτερόπλευρες (δηλ. στη μία ή και στις δύο πλευρές του προσώπου). Ιδιαίτερη μορφή του φάσματος συνιστά η ΚΠΣ #30, όπου η δυσπλασία εκτείνεται από τη μεσότητα του κάτω χείλους μέχρι συνήθως τη μεσότητα της κάτω γνάθου ή, σπανιότερα, μέχρι τον τράχηλο ή και το στέρνο. Η ΜΚΠΔ αντιστοιχεί στην ΚΠΣ #14 και χαρακτηρίζεται είτε από υποτελορισμό (δηλ. από μειωμένη απόσταση μεταξύ των έσω τοιχωμάτων των οφθαλμικών κόγχων) και ελλειμματική διαφοροποίηση του πρόσθιου τμήματος του εμβρυϊκού εγκεφάλου (με συνέπεια την άλλοτε άλλου βαθμού νοητική υστέρηση των νεογνών που επιβιώνουν), είτε από υπερτελορισμό, τηλέκανθο (δηλ. αυξημένη απόσταση μεταξύ των έσω κανθών), ανωμαλίες κατά μήκος της μύτης και εγκεφαλοκήλη (δηλ. προβολή του εγκεφάλου λόγω ελλείμματος των οστών της μέσης γραμμής). Κατά κανόνα, τα άτομα με ΜΚΠΔ της 2ης κατηγορίας δεν παρουσιάζουν νοητική ανεπάρκεια.
(2) Για τα σύνδρομα Crouzon, Apert, Saethre–Chotzen, βλ. ΚΡΑΝΙΟΣΥΝΟΣΤΕΩΣΕΙΣ, ΣΥΝΔΡΟΜΙΚΕΣ και ΣΠΑΝΙΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΙΚΕΣ. Η κρανιοπροσωπική σχιστία #3 χαρακτηρίζεται από δυσπλασία των μαλακών μορίων και των οστών μεταξύ του άνω χείλους και του έσω κανθού. Δεδομένου ότι οι ανατομικές ανωμαλίες εκτείνονται σε λοξή πορεία και αφορούν στο στόμα, το πλάγιο της ρινός και της άνω γνάθου, καθώς και τον οφθαλμικό κόγχο, οι ΚΠΣ #3 αναφέρονται διεθνώς και ως oblique facial clefts ή oro–naso–ocular clefts. Διευκρινίζεται ότι το περιστατικό μας με ΚΠΣ #3 αντιμετωπίσθηκε με συνδυασμό μετωποπροσωπικής προώθησης και διχοτόμησης προσωπικού κρανίου, λόγω υποπλασίας των οστών στο πάσχον ημιμόριο του προσώπου και, ως εκ τούτου, λόγω της ανάγκης προώθησης μόνον των συγκεκριμένων οστών και όχι και αυτών της αντίθετης μεριάς του προσώπου. Επομένως, τα οστά του προσώπου θα έπρεπε να διαχωρισθούν κατά τη μέση γραμμή –εξ ου και η διχοτόμηση προσωπικού κρανίου–, προκειμένου να προωθούνταν εκείνα που παρουσιάζονταν υποπλαστικά.
(3) Ετεροχρονισμένη σημείωση: δεκαπέντε μήνες μετά τον χαμό του Αλέξανδρου Στρατουδάκη, η Κρανιοπροσωπική μας Ομάδα πραγματοποίησε με επιτυχία στο νοσοκομείο ΜΗΤΕΡΑ την πρώτη της επέμβαση μετωποπροσωπικής προώθησης, για την οποία βλ. ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ, ΜΕΤΩΠΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΠΡΟΩΘΗΣΗ.